Żywienie psów

Pies, najlepszy przyjaciel człowieka, należy do rzędu mięsożernych. Budowa jego ciała i układu pokarmowego, a także zmysły przystosowane są do polowania i zjadania mięsa. Zęby trzonowe oraz siekacze zostały zredukowane (nie ma potrzeby rozcierania pokarmu) kosztem rozwinięcia mocnych i dużych kłów oraz łamaczy, służących do rozrywania kawałków pokarmu i łamania kości.

Mikroflora przewodu pokarmowego jest na tyle zredukowana, że gatunki psowate mają problem z przyswajaniem pasz pochodzenia roślinnego. Wykazują również większe zapotrzebowanie na witaminy z grupy B.

Po stronie opiekuna zwierzęcia stoi zaspokajanie jego potrzeb żywieniowych. Nie chodzi tu bezpośrednio o sytość psa, lecz przede wszystkim o zapewnienie pokrycia zapotrzebowania zwierzęcia na składniki pokarmowe tj. białko, witaminy, składniki mineralne. Zapotrzebowanie to zmienia się wraz z okresem fizjologicznym. Należy więc zadbać o profilowaną karmę oraz o dodatkowe suplementy diety (praktyka pokazuje, że im tańsza karma, tym więcej suplementów diety podajemy). Przy wyborze karmy należy również zwrócić uwagę na jej skład jakościowy. Pies bowiem powinien jako mięsożerca, dostawać ok. 50% białka pochodzenia zwierzęcego (mięso, jaja, ryby), a resztę zaspokajać powinny białka roślinne.

Dieta dla zwierząt

Firmy prześcigają się w opracowywaniu receptur karm według wieku zwierząt (inne składy ilościowe znajdziemy w karmach dla szczeniąt ras dużych, małych i seniorów), a także według poszczególnych ras, stanu fizjologicznego (suki w ciąży, sterylizowane, psy kastrowane, aktywne psy pracujące) oraz stanu zdrowia ( karmy weterynaryjne dla cukrzyków lub zwierząt z problemami nerek, chorobami ukł. mięśniowo-szkieletowego).

Tak szeroki wybór firm oraz zróżnicowana specyfika karm nie powinny nam przysparzać jakichkolwiek kłopotów z ich prawidłowym dobieraniem. Zawsze jednak można poradzić się lekarza weterynarii zajmującego się Waszym pupilem i zapytać, jaka karma będzie dla niego odpowiednia. Kiedy jednak karmimy zwierzę karmą ‘domową’, pamiętajmy, że nie zaspokaja ona jego zapotrzebowania na witaminy i sole mineralne, dlatego trzeba wspomóc jego organizm dodatkami witaminowymi.

Jak wybrać pokarm dla psa?

Żywienie suk w okresie ciąży i laktacji (produkcji mleka)

Za okres rozrodu przyjmuje się kilka etapów – krycia, ciąży (ok.63dni) i laktacji (ok. 5-7 tygodni).

Przed kryciem należy sukę przygotować, aby nie była otyła ani zbyt chuda. Można zastosować tzw. flushing – jest to proces karmienia suki kilka dni przed kryciem i po kryciu wzbogaconą dawką energii i białka, co wpływa na podniesienie plenności oraz na prawidłowy proces zagnieżdżania się zarodków w macicy.

Okres ciąży możemy rozbić na dwa podokresy. W pierwszym (pierwsza połowa ciąży) suki żywione są tak jak dotychczas, natomiast w drugim okresie (druga połowa ciąży – od 5 tygodnia) znaczna część zapotrzebowania przekierowana jest na rozwój płodów. Suka przybiera na masie ok. 15-25%, a jej zapotrzebowanie na energię i białko jest do 2 razy większe niż w pierwszym okresie ciąży. Niezaspokojenie tych potrzeb może prowadzić do śmiertelności szczeniąt lub ich nieprawidłowego wykształcenia.

Po oszczenieniu, suka przechodzi okres laktacji trwający 5-7 tygodni. Szczytowa produkcja mleka przypada na okres między 3 a 5 tygodniem laktacji. W okresie laktacji zapotrzebowanie suki zależy od jej masy ciała oraz od liczby szczeniąt (im mniejsza masa suki i więcej szczeniąt, tym zapotrzebowanie wzrasta). W fazie szczytowej laktacji zapotrzebowanie to jest nawet do 4 razy większe od zapotrzebowania w fazie spokoju (tzw. zapotrzebowania bytowego). Należy więc pamiętać o tym, iż w tym całym okresie dbamy nie tylko o zdrowie naszej suczki, ale też o zdrowie i życie przyszłych członków stada.

Żywienie psów dorosłych

Psy dorosłe w zależności od rasy, płci, stanu fizjologicznego, kondycji oraz okrywy włosowej, żywione bywają różnymi karmami.

Posiłki podajemy przeważnie 1 raz dziennie (można 2 razy dziennie). Karmę domową koniecznie wzbogacać trzeba suplementami witaminowymi. Psy o długiej okrywie włosowej przynajmniej 2 razy do roku należy wspomagać preparatami zawierającymi nienasycone kwasy tłuszczowe, biotynę oraz witaminę E, które wpływają na jakość okrywy włosowej, tempo odrastania włosów podczas linienia oraz na zdrowie skóry zwierzęcia. Psom ras dużych i olbrzymich dobrze jest podawać preparaty zawierające glukozaminę i chondroitynę, która wpływa na obciążane stawy. Zależnie więc od wszystkich czynników, warto głębiej zastanowić się nad prawidłowym żywieniem naszego zwierzęcia.

Żywienie psów pracujących

Zanim podejmiemy temat żywienia psów pracujących, należy nadmienić, iż do pracy należy wykorzystywać tylko psy dorosłe, zdrowe, z ukształtowanym w pełni kośćcem oraz układami wewnętrznymi.

Pracą natomiast możemy określić typową pomoc przy zaganianiu stada, asystę osób niepełnosprawnych, pracę w patrolach policyjnych, a także pracę w zaprzęgach, łowiectwie i myślistwie lub sporcie (agility, frisbee). Wszystkie wykonywane podczas pracy czynności fizyczne, fizjologiczne, a przede wszystkim stres i zmęczenie, powodują u zwierzęcia potrzebę produkcji większej ilości energii.

Energia ta przeznaczona jest na zaspokojenie podstawowych czynności fizjologicznych organizmu oraz na dodatkowy wysiłek. Jeżeli będzie jej zbyt mało, odbije się to na efektywności w osiągnięciach naszego pupila. Przy ustalaniu zapotrzebowania na energię, musimy wziąć pod uwagę masę ciała psa, wiek, stan fizjologiczny, wielkość siły potrzebnej do pracy oraz czas jej trwania, a także temperament psa (psy stabilnie psychicznie i odważne będą potrzebowały mniej energii, natomiast psy strachliwe, w związku z przeżywanym strachem, potrzebują większej dawki energii), długość i gęstość okrywy włosowej oraz temperaturę otoczenia, w którym przebywają (pracują).

W dobieraniu pokarmu nie tylko należy zwracać uwagę na energię, lecz również na białko (zwłaszcza u psów wykonujących znaczny wysiłek fizyczny, gdyż białko jest przede wszystkim wykorzystywane do regeneracji mięśni).

Zaleca się podawać specjalistyczne karmy dla psów aktywnych, pracujących lub stosować większe dawki białek pochodzenia zwierzęcego w posiłku. Należy też pamiętać o osłabianiu nadmiernie obciążonych stawów i powstawaniu tzw. zakwasów w mięśniach zwierzęcia podczas niektórych profilów prac. Stąd potrzeba wspierania ich specjalnymi suplementami diety.

Dostarczanie prawidłowej dawki pokarmowej psom pracującym nie jest jedynym warunkiem zachowania jego dobrostanu – trzeba pamiętać o umiarze w czasie i rodzaju wysiłku, a także o odpowiedniej proporcji pracy i odpoczynku zwierzęcia.

Żywienie psów starszych

Zanim przejdziemy do tematu żywienia, jeszcze raz powinniśmy zastanowić się nad samym pojęciem tytułowym.

Kiedy pies jest w wieku starszym? Kiedy staje się seniorem? Jak i wiele innych aspektów, tak i starość zależna jest od rasy, płci, kondycji żywieniowej, fizycznej, psychicznej oraz stanu zdrowia i „eksploatacji” psa powodowanej pracą. Przeciętnie przyjmuje się, że psy ras dużych i olbrzymich wchodzą w wiek starczy w wieku 5-6 lat.Psy raz małych i średnich oraz niektóre duże – w wieku 7-8 lat życia.

Dzienna porcja posiłku powinna zawierać wyższą zawartość białka i energii, co rekompensuje niższy poziom trawienia i wchłaniania składników pokarmowych psów starszych. U seniorów zmniejsza się także stopień aktywności ruchowej, tempo przemiany materii, perystaltyka jelit i następuje słabsze wydzielanie enzymów trawiennych. Wzrasta natomiast długość i częstość snu, nasila się stopień oddawania moczu, zaczynają wypadać zęby, a wzrok i słuch słabnie.

Pojawiają się także zaburzenia w krążeniu krwi, pracy narządów wewnętrznych, problemy z aparatem ruchu, a także zmiany nastroju (nerwowość / apatia). Poza odpowiednim bilansowaniem lub podawaniem specjalnych karm dla seniorów, należy zastanowić się jeszcze nad dodatkowym podaniem suplementów diety dla starszych zwierząt. Zawierają one oprócz mikro i makro elementów, substancje tj. wielonienasycone kwasy tłuszczowe (Omega 3 i 6), biotynę, żeń-szeń, wyciągi z ziół, z buraka cukrowego lub profilowanych substancji leczniczych o działaniu psychostymulującym.

Żywienie szczeniąt

Specyfikę żywienia szczeniąt można podzielić na 2 okresy – okres posilania się mlekiem matki (do 3 tygodnia życia) oraz okres wprowadzania pokarmu stałego dodatkowo do posiłków mlecznych matki (od 3 tygodnia życia do całkowitego odstawienia szczeniąt od suki).

W pierwszym okresie ślepe szczenięta posilają się ok. 5-12 razy dziennie, dlatego też matka przebywa w kojcu porodowym stale, z małymi przerwami na spacer. Mleko suki bardzo różni się od mleka pozostałych ssaków – zawiera więcej tłuszczu i białka, a stosunkowo mniej laktozy od mleka krowiego czy ludzkiego; zawiera także dwa razy więcej wielonienasyconych kwasów tłuszczowych niż krowy (niedobór tych kwasów prowadzi do zahamowania wzrostu osesków); również ilość energii jest dwukrotnie większa.

Taka specyfika mleka suki powoduje, iż mleko krowie w zastępczym żywieniu szczeniąt jest nieodpowiednie, gdyż nie pokrywa nawet w połowie zapotrzebowania wzrostowego i rozwojowego szczeniąt. Przybliżone wartości odżywcze zawiera mleko kozie i to one może być podawane w zastępstwie mleka suki przez krótki czasu.

Kiedy z jakichś względów matka nie może karmić młodych lub w przypadku jej śmierci, proponowane są specjalne preparaty mlekozastępcze, dostępne w gabinetach weterynaryjnych (o sposobie i częstości ich podania informuje lekarz weterynarii).

Po 2-4 tygodniu życia, szczenięta zaczynają tak szybko przyrastać, że mleko nie zaspokaja już ich potrzeb (im większa rasa, tym mniejszy jest wiek szybszego wzrostu). Należy więc w tym okresie zacząć wprowadzać pokarm stały. Zaczynamy wprowadzać stopniowo posiłki złożone z gotowanego mięsa, płatków owsianych, twarogu, żółtka jaja kurzego. Możemy dodawać także miód, banany, gotowaną marchew. Taką karmą powoli zaczynamy wypierać mleko pobierane od suki, aż do momentu całkowitego odsadzenia szczeniąt od matki, co przypada na ok. 6-8 tydzień życia szczeniąt.

W końcowej fazie wprowadzamy suche pasze bytowe dla szczeniąt, pamiętając o stałym dostępie do wody. W wieku 8 tygodni szczenięta żywione powinny być już tylko pokarmem stałym podawanym przez opiekuna. Częstotliwość karmienia spada z kilku-kilkunastu do 2-3 posiłków dziennie. W takim wieku szczenięta zazwyczaj opuszczają nasz dom i wędrują w ręce nowych opiekunów.